Τι είναι ο αυτισμός;

Ο αυτισμός ανήκει στις διάχυτες διαταραχές της ψυχολογικής ανάπτυξης ενός ατόμου. Ο όρος διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή ή αλλιώς Δ.Α.Δ. είναι πλέον συνώνυμος με τον όρο διαταραχή του αυτιστικού φάσματος (Δ.Α.Φ.) που στην πραγματικότητα περιλαμβάνει και άλλες διαταραχές εκτός αυτισμού. Στη διαταραχή αυτιστικού φάσματος περιλαμβάνονται οι ποιοτικές δυσκολίες στην κοινωνική κατανόηση και στην συναισθηματική αμοιβαιότητα, δυσκολίες στην επικοινωνία, περιορισμένο στερεότυπο καθώς και επαναλαμβανόμενο τόνο δραστηριοτήτων αλλά και ενδιαφερόντων

Πότε γίνεται η διάγνωση;

Οι διαταραχές αυτιστικού φάσματος μπορούν να διαγνωστούν με αξιοπιστία από την ηλικία των 3 ετών. Συνήθως οι γονείς είναι αυτοί που παρατηρούν πρώτοι ασυνήθιστη συμπεριφορά στο παιδί τους ή την αδυναμία του παιδιού τους να κατακτήσει τα τυπικά αναπτυξιακά ορόσημα. Ορισμένοι γονείς περιγράφουν ένα παιδί που διέφερε από την στιγμή της γέννησής του, ενώ άλλοι περιγράφουν ένα παιδί που εξελισσόταν κανονικά και μετά έχασε αυτές τις δεξιότητες. Οι παιδίατροι ίσως αρχικά να απορρίψουν τα σημάδια του αυτισμού, σκεπτόμενοι ότι το παιδί «θα προφτάσει και ίσως συμβουλέψουν τους γονείς να «περιμένουν και θα δουν».

Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες διαταραχές της παιδικής ηλικίας, είναι σημαντικό να γίνει νωρίς η διάγνωση της διαταραχής, ο καθορισμός των σημείων όπου εντοπίζονται οι μεγαλύτερες δυσκολίες στο άτομο, και έτσι να ξεκινήσει νωρίς και η αντιμετώπισή του.

Τι θα πρέπει να προσέξετε κατά τα δύο πρώτα χρόνια του παιδιού.

Στα συμπτώματα του αυτισμού περιλαμβάνονται:

• επαναλαμβανόμενες σωματικές κινήσεις, όπως χειροκρότημα, περιστροφές ή κούνημα κορμού.
• Αποφυγή σωματικής επαφής ή οπτικής επικοινωνίας.
• Καθυστερεί η ομιλία.
• Επαναλαμβάνει λέξεις ή φράσεις (ηχολαλία).
• Αναστατώνεται από ασήμαντες αλλαγές.

Είναι σκόπιμο να σημειωθεί πως τα συμπτώματα αυτά μπορεί να παρουσιαστούν και σε παιδιά που δεν «πάσχουν» από αυτισμό (ASD).

Τι πρέπει να προσέξετε τον πρώτο χρόνο.

Ακόμη και τα νεογέννητα μωρά είναι πολύ κοινωνικά, κατά συνέπεια μπορεί κανείς να αναγνωρίσει σημάδια αυτισμού από τον τρόπο που τα μωρά αντιδρούν στον κόσμο. Σε αυτή την ηλικία ένα παιδί με ASD μπορεί να:

• Μη γυρνά στη φωνή της μαμάς του.
• Να μην αντιδρά στο άκουσμα του ονόματός του.
• Να μην κοιτά τον κόσμο στα μάτια.
• Να μην «μπαμπαλίζει» ή να μην δείχνει στην ηλικία του ενός έτος.
• Να μη χαμογελά ή να μην αντιδρά σε κοινωνικά μηνύματα από άλλους.

Τα μωρά που δεν έχουν αυτισμό μπορεί επίσης να παρουσιάζουν αυτή τη συμπεριφορά. Το καλύτερο είναι να έρθετε σε επικοινωνία με τον παιδίατρό σας για να καθησυχάσετε τις ανησυχίες σας.

Το δεύτερο χρόνο.

Τα σημάδια αυτισμού είναι πιο εμφανή στο δεύτερο χρόνο της ζωής των παιδιών. Ενώ άλλα παιδιά θα λένε τώρα τις πρώτες τους λεξούλες και θα δείχνουν πράγματα όταν τα θέλουν, τα παιδιά με αυτισμό παραμένουν απομονωμένα. Στα σημάδια του αυτισμού αυτής της ηλικίας περιλαμβάνονται:

• Το παιδί δεν μπορεί να πει καμία λέξη αν και είναι ήδη 16 μηνών.
• Δεν παίζει κανένα παιχνίδι μίμησης μέχρι την ηλικία των 18 μηνών.
• Δεν μπορεί να πει φράση δύο λέξεων μέχρι την ηλικία των 2 ετών.
• Χάνει λεκτικές δεξιότητες.
• Δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον όταν οι ενήλικες του δείχνουν αντικείμενα όπως ένα αεροπλανάκι που βρίσκεται πάνω και πετάει από πάνω του.

 

 

Άλλα σημάδια και συμπτώματα

Ορισμένες φορές, παιδιά με αυτισμό έχουν και άλλα σωματικά συμπτώματα όπως προβλήματα πέψης, δυσκοιλιότητα και προβλήματα ύπνου.

Τα παιδιά μπορεί να έχουν κακό συντονισμό των μεγάλων μυών που χρησιμοποιούνται για το τρέξιμο και την αναρρίχηση ή ακόμη και των μικρότερων μυών του χεριού.

Περίπου το ένα τρίτο των παιδιών με αυτισμό έχουν συχνά επιληπτικές κρίσεις.

Φτωχές κοινωνικές δεξιότητες

Το βασικό χαρακτηριστικό των διαταραχών αυτιστικού φάσματος είναι τα προβλήματα στην επικοινωνία με άλλους ανθρώπους.

Ένας ειδικά εκπαιδευμένος για να αναγνωρίζει τον αυτισμό σε πολύ μικρές ηλικίες μπορεί να διαπιστώσει ότι το παιδί αποφεύγει να κοιτάξει τους άλλους στα μάτια – ακόμη και τους γονείς του .

Το παιδί μπορεί επίσης σκοπίμως να επικεντρώνει την προσοχή του σε ένα αντικείμενο, αγνοώντας τους άλλους γύρω του για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Μπορεί να μην χρησιμοποιεί κινήσεις με τα χέρια του, τη γλώσσα του σώματος ή ακόμη και εκφράσεις με το πρόσωπό του για να επικοινωνεί.

ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ

Δεν υπάρχει, σήμερα, συγκεκριμένη ιατρική εξέταση ικανή να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει την παρουσία αυτισμού. Υπάρχουν όμως, εξετάσεις που αποκλείουν άλλες πηγές του προβλήματος. Πρέπει αρχικά να αποκλειστεί ότι το παιδί έχει πρόβλημα ακοής, προβλήματα στην ομιλία ή αναπτυξιακά προβλήματα που δεν σχετίζονται με τον αυτισμό. Η διάγνωση του αυτισμού και των συναφών διαταραχών στηρίζεται στο λεπτομερές αναπτυξιακό ιστορικό, με έμφαση στους τομείς της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας και της σκέψης – παιχνιδιού – φαντασίας και στην αξιολόγηση της παρούσας συμπεριφοράς στους ίδιους τομείς. Οι γονείς θα κληθούν να εξετάσουν σειρά παραγόντων, προκειμένου να αξιολογηθούν οι κοινωνικές και συμπεριφορικές δεξιότητες του παιδιού. Κι αυτό είναι κρίσιμο, γιατί έρευνες αποδεικνύουν πως εάν η αντιμετώπιση – θεραπεία ξεκινήσει πριν την ηλικία των 3 ετών, τότε βελτιώνεται σημαντικά η ανάπτυξη του παιδιού.

Τέλος, αν το παιδί σας διαγνωστεί με αυτισμό, η πρώιμη παρέμβαση είναι κρίσιμη για να επωφεληθείτε στο μέγιστο από τις υπάρχουσες θεραπείες. Αν και οι γονείς μπορεί να ανησυχούν ότι θα κολλήσει στο νήπιο η ταμπέλα του «αυτιστικού», όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση, τόσο πιο νωρίς μπορεί να ξεκινήσει η παρέμβαση. Προς το παρόν, δεν υπάρχουν κάποια αποτελεσματικά μέσα για να προλάβουμε τον αυτισμό, πλήρως αποτελεσματικές θεραπευτικές αγωγές, και καμία θεραπεία. Η έρευνα παρ’ όλα αυτά υποδηλώνει, ότι η πρώιμη παρέμβαση σε ένα κατάλληλο εκπαιδευτικό σκηνικό για τουλάχιστον δύο χρόνια στην προσχολική ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικές βελτιώσεις για αρκετά νεαρά παιδιά με κάποια διαταραχή του αυτιστικού φάσματος. Μόλις διαγνωστεί ο αυτισμός, θα πρέπει να ξεκινήσει και η εκπαίδευση της πρώιμης παρέμβασης. Τα αποτελεσματικά προγράμματα εστιάζουν στην ανάπτυξη της επικοινωνίας, των κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων

 

 

 

Πετροπούλου Βούλα

Ειδική Παιδαγωγός

BA(Hons) Special Education