Δυσπραξία – Αναπτυξιακή Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού (DCD)

Τι είναι;

Η Αναπτυξιακή Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού (ΑΔΚΣ) είναι μία κατάσταση κατά την οποία, αναλόγως της ηλικίας, παιδιά χωρίς νευρολογικά, νοητικά ή μυοσκελετικά αίτια παρουσιάζουν δυσκολίες στην εκτέλεση κοινών αποδεκτών τυπικών κινητικών δεξιοτήτων, που αφορούν δραστηριότητες της καθημερινής και της σχολικής ζωής. Επίσης, αποτελεί μία από τις έξι συχνότερες διαταραχές της ανάπτυξης που εμφανίζονται κατά την διάρκεια της παιδικής ηλικίας.

Λίγα λόγια για την Πράξη:

• Αποτελεί ένα πλάνο για να δράσουμε
• Αποτελεί γέφυρα μεταξύ γνώσης και κίνησης
• Περιλαμβάνει επιλογές στρατηγικής, ώστε να επιτευχθεί μία δραστηριότητα
• Αποτελεί (οργανώνεται) σε:

1. Ιδεασμό (σκέψη για το τι θα κάνω με το σώμα μου και τι μπορώ)
2. Προγραμματισμό (πώς θα οργανώσω τις κινήσεις μου σωστά και πώς θα συντονίζω τα μέλη του σώματός μου)
3. Εκτέλεση (συνδυασμός ιδεασμού & κινητικού προγραμματισμού)

Πότε γίνεται η διάγνωση;

Η ΑΔΚΣ μπορεί να διαγνωστεί από την νηπιακή ηλικία μέχρι και την είσοδο του παιδιού στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και, σύμφωνα με το DSM VI, εμφανίζεται σε παιδιά 5-11 ετών με συχνότητα 6-10%. Επιπροσθέτως, σε ποικίλες έρευνες το ποσοστό εμφάνισης μπορεί να ανέλθει και μέχρι το 15% ή ακόμα και το 22%.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Η ΑΔΚΣ ή οι διαταραχές της πράξης σε παιδιά ορίζονται στις εξής κατηγορίες:

• Σωματοδυσπραξία
• Διαταραχή αμφίπλευρης οργάνωσης και διαδοχής
• Δυσπραξία σε λεκτική εντολή
• Οπτική δυσπραξία

Σωματοδυσπραξία

• Διαταραχή της κωδικοποίησης μιας καινούργιας κινητικής εργασίας
• Οι δεξιότητες μπορούν να μαθευτούν, αλλά δεν γενικεύονται
• Σχετίζεται με δυσκολίες που αφορούν στην απαιτούμενη ισχύ, τον ρυθμό και την ένταση της κίνησης
• Σχετίζεται με διαταραχή στην επεξεργασία απτικών και ιδιοδεκτικών ερεθισμάτων

Προφίλ παιδιού με σωματοδυσπραξία

• Αδεξιότητα
• Χωλαίνει σε δεξιότητες λεπτής κινητικότητας, κατασκευών και χειρισμού εργαλείων
• Καθυστερεί να αναπτύξει δεξιότητες καθημερινής ζωής (ΔΚΖ)
• Δυσκολίες που αφορούν στην ύπτια κάμψη, διαδοχοκίνηση και αντίθεση δακτύλων
• Δυσκολία στην έναρξη, την διαδοχή και τον τερματισμό μιας σειράς κινητικών ενεργειών
• Φτωχή εικόνα εαυτού
• Εύκολη ματαίωση
• Δυσκολία στην φαντασία
• Αδυναμία στο συμβολικό παιχνίδι

Διαταραχή αμφίπλευρης οργάνωσης και διαδοχής

• Δυσκολία στην χρήση των δύο πλευρών του σώματος
• Δυσκολία στην διαδοχή κινητικών δραστηριοτήτων
• Δυσκολία στον διαχωρισμό δεξιού-αριστερού
• Δυσκολίες σε περάσματα μέσης γραμμής
• Φτωχές δεξιότητες γραφής (κατευθυντικότητα, αντιστροφή γραμμάτων και αριθμών)
• Φτωχή εκτέλεση σε χρονομετρίσημη δραστηριότητα
• Διαταραχή στασικο-οφθαλμικής κίνησης
• Σχετίζεται με διαταραχή στην επεξεργασία αιθουσαίων και ιδιοδεκτικών ερεθισμάτων

Οπτική δυσπραξία

• Τα προβλήματα εντοπίζονται στην αντίληψη χώρου και σχήματος, στην οπτικοκινητική οργάνωση και την αντίληψη βάθους
• Σχετίζεται με προβλήματα στην επεξεργασία αιθουσαίων ερεθισμάτων
• Συνυπάρχει συνήθως με σωματοδυσπραξία

Δυσπραξία σε λεκτική εντολή

• Δυσκολία στην μεταφορά λεκτικών εντολών σε σωματικές στάσεις
• Σχετίζεται με διαταραχή ακουστικής και γλωσσικής επεξεργασίας
• Δεν αποτελεί πρόβλημα αισθητηριακής ολοκλήρωσης

Θεραπευτική Παρέμβαση

Στόχοι:

• Βελτίωση εγγραφής και ολοκλήρωσης των αισθητηριακών ερεθισμών
• Ανάπτυξη του σχήματος του σώματος
• Ιδεασμός
• Κατάλληλα στασικά πρότυπα
• Κινητικός προγραμματισμός
• Οργάνωση συμπεριφοράς

Θεραπευτικά μέσα:

• Το σώμα του παιδιού
• Το σώμα του θεραπευτή
• Blocks, ράβδοι, κώνοι
• Αιωρούμενος εξοπλισμός
• Physioball
• Επιτραπέζια
• Πατίνι
• Μπάλες
• Σχοινιά
• Περιβάλλον

Ενδεικτικές δραστηριότητες:

• Μίμηση θέσεων και στάσεων θεραπευτή
• Το παιχνίδι «Simon says»
• Μιμήσεις θέσεων δακτύλων
• Animal walks
• Αγαλματάκια (διατήρηση θέσης)
• Κατασκευή σχημάτων και γραμμάτων με το σώμα
• Διαδρομή με εμπόδια
• Έρπισμα
• Ρολλάρισμα
• Σκοινάκι
• Δραστηριότητες διαδοχοκίνησης

Συμπερασματικά, η έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση στις προαναφερθείσες δυσκολίες βοηθά το παιδί στην επιτυχή εκτέλεση τυπικών κινητικών δεξιοτήτων, που αφορούν σε δραστηριότητες τόσο της καθημερινής όσο και της σχολικής ζωής, ώστε να συνάδουν με την χρονολογική του ηλικία. Ωστόσο, το παιδί εξελίσσεται σταδιακά και σε αυτό συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό η σωστή παρέμβαση με εξατομικευμένο πρόγραμμα από εργοθεραπευτή/τρια.

                                                                                                                                                        Μακροδημήτρη Μαρία,

                                                                                                                                                           Εργοθεραπεύτρια

                                                                                                                                                    BSc Occupational Therapy